Inleiding: La Pólvora en de Valenciaanse Identiteit
De Valenciaanse regio, met zijn zonovergoten kust en de geur van oranjebloesem in de lucht, biedt een rijke cultuur die diep verweven is met tradities, muziek, en het land. Een van de meest opvallende elementen die het leven in Valencia karakteriseert, is echter La Pólvora – het vuurwerk. Vuurwerk vormt het hart van de Valenciaanse identiteit en is niet alleen een spektakel, maar een essentieel onderdeel van vieringen en gemeenschapsgevoel. Tijdens beroemde festiviteiten zoals Las Fallas is het ritueel van vuurwerk niet weg te denken.
De Essentie van La Pólvora: Waarom Vuurwerk Karakter Vormt
Een Valenciaan is iemand die in een van zijn dorpen werkt, groeit en klinkt in het gezelschap van de Middellandse Zee en zijn kalme klimaat. De provincie wordt in zijn geheel geparfumeerd door de overblijfselen van de heerlijk geurende oranjebloesem.
Een onmiskenbaar element van de Valenciaan is samen met de muziek en de agrarische sector is het praten over het kruid; “La Polvora” ! Een vaak gehoorde kreet in Las Fallas is; “ La Polvora es la Polvora”!
Een vaak gestelde vraag is waarom moet je zo een eigenaardig fenomeen begrijpen? Men is er nog niet in geslaagd om de sleutel te vinden om het te kunnen beantwoorden evenmin om het af te zweren. De Valenciaanse vuurwerker zegt hierover;
1.“ het is een product van ons temperament en de noodzakelijkheid om te laten zien en te delen van onze prestaties”!
2. “zie het als onze stijl van leven en ook zo verbonden zijn met de straat en om het samen te vieren met onze buren in welk feest dan ook met de groots mogelijke enthousiasme”!
3. “ we proberen de relatie te leggen tussen onze creatieve geest dat maakt dat wij liefhebben, zoeken en ontdekken naar de schoonheid in elk moment van bijv een “Castillo” of ander evenement ”!
Het was dat je als klein kind steeds de relatie legde tussen het woord feest en het plezier van het kruid. Naarmate ik ouder werd was ik getuige van een mooie Castillo in een van de dorpen in Valencia. Wat mij opviel was dat de vele gezichten zich transformeerde in een expressie die moeilijk uit te leggen viel, het was iets tussen extase en hoop! Dit was wel mijn een van eerste gemarkeerde ervaringen, maar ook waar mijn affectie voor het kruid werd vastgelegd.
Tevens heb ik met mijn beste bedoelingen mijn kennis proberen te verrijken op het gebied van vuur en het kruid en in een wereld die zo kwetsbaar en gevaarlijk is met zijn ongelooflijke vele combinaties.
Alles in een wereld die zo magisch is en mij altijd heeft blijven verbazen.
Het kruid in Valencia
Midden jaren 18e eeuw zagen we de eerste stappen die werden gezet in de ontwikkeling van het vuurwerk in Valencia. We kunnen min of meer ook zien hoe het werd beïnvloed in Spanje en dan met name in Valencia.
Voor de Valencianen was het een onuitwisbare bijdrage in ons karakter, maar ook in het gevoel en ook zo verbonden met onze gewoontes. Het effect was ook dat het publiekelijk zeer bekend werd op sociale evenementen en vieringen van welke aard dan ook in de provincie.
Binnen die ontwikkelingen in het intieme deel van de stijl van het Valenciaanse vuur en vuurwerk kunnen we beginnen te vertellen wanneer en waarom de eerste schakel in deze reeks van historische gebeurtenissen die hebben plaats gevonden doe ertoe hebben geleid in wat we zijn en hoe we ons voelen en waarom we de voorliefde voelen het model wat zo puur is als de “Mascleta”!
Vanaf de eerste jaren van de 18e eeuw Valencia bezat een fortuin aan bedrijvigheid en productie daar waar het ging over de fabricatie van wapens. De dorpen waar deze fabrieken stonden waren o.a; Paterna, Burjassot, Godella, Rocafort, Moncada, en ook Betera. Vele van deze dorpen staan bekend om hun jaarlijkse viering van de “LA CORDA”! Later door de jaren heen werd deze fabriek “La Cuidadele” ontmanteld en overgeheveld naar Toledo.
Ondanks dat men werkte in deze fabrieken kon men de verleiding niet weerstaan om naast hun; voor die tijd respectieve baan, om aan de slag te gaan met het kruid en poeder ten behoeve van het vuurwerk en daarin enige effecten te verkrijgen die later bij buren en vrienden werden geshowed.
Wat ongelooflijk gaaf is dat vanuit de wapenindustrie er een logische ontwikkeling ofwel een evolutie plaatsvond naar het perfectioneren van pyrotechnische effecten. Van hieruit ontstond de “Cantorelles” zoals die tubes worden genoemd die wordt gebruikt in de disparo “Engreallat” die oude vorm van een grond mascleta. Deze vorm van schieten vond voor het eerst plaats de tussen 1885 en 1895 van de 19e eeuw!
Deze oude traditie wordt in ere gehouden door senor; “Juan Garcia Estelles”. Vandaag de dag noemen ze hem een vuurwerker, maar in de vroegere jaren heette deze beziger een; “ Coeter of Traquer”
Je ziet deze vorm nog weleens in de week van Las Fallas, of ook door Javi Nadal Marti gebruikt in zijn mascleta op 5 maart 2019 op het La Plaza Ayuntamiento.
De evolutie!
In het jaar 2008 verscheen er een boek met een mooie en veelzeggende titel die luidde; “Valencia marzo y fuego”! In dit boek is beschreven de evolutie van Valencia in maart en het gehele proces van de manifestaties en festiviteiten en de sociale gewoonten van de Valencianen. De periode die beschreven is was tussen de jaren 1901 en 2000; enkel en allen refererend aan de maand maart in Valencia.
Hieronder word dit beschreven in chronologische volgorde, met daarin de meest opmerkelijke gebeurtenissen in deze periode.
MARZO 1901:
Hier is een onaangename notitie te plaatsen. Tijdens het schieten van honderden vuurpijlen veranderde de stad in een slagveld. Het vuurwerk bleef maar doorgaan en het was alsof wij de meest verlaten dorp waren in de wereld, want er was geen politie en ook geen andere handhavers die tijd.
MARZO 1914:
Tijdens de dag van San Jose in het feest van Las Fallas, eindigde men in een zeer gelukzalig moment met het afsteken van; “Tracas” en “Carretillas” en andere soort vuurwerk. Nog nooit eerder had men zoveel vuurwerk verbruikt als nu. Mensen in diverse buurten brachten de dag en nacht door met een slecht humeur door de enorme aantallen explosies, maar brachten de dag liever door met vreugde en blijdschap.
MARZO 1918:
In dit jaar was er een belangrijke gebeurtenis waar te nemen namelijk de Los Falleros hebben dit jaar voor het eerst van zich laten horen. Wat ze hier lieten zien was de voorloper van de huidige “La Despierta” >het wakker maken van de buurt. Het waren de Falleros uit diverse buurten die drie nachten achtereen de “Petardos” de knallers gooiden. Daarnaast brachten ze zichzelf ook in gevaar door het risico te lopen zich te verbranden.
MARZO 1921:
Het jaar waarin een verbod tot stand kwam op de 18e maart. Op last van de gouverneur kwam er een verbod na herhaalde klachten vanuit de maatschappij en ook na protesten in de krant. Er kwam een bepaling in de wet die het de mensen verbood om vuurwerk af te steken tijdens Las Fallas. Deze bepaling komt voort uit een wet die reeds op 7 de Octubre 1886 werd aangenomen. Werd deze bepaling overtreden stond er boete op van 500 pesetas!!!
MARZO 1932:
Dit jaar stond bekend als het jaar waarin een enorme groei ontstond aan het aantal manifestaties in de “Los Barrios” in Valencia. De autoriteiten riepen daarom ook in 1932 het “Plaza de Emilio Castelar” nu is dat het Plaza Ayuntamiento, tot plek op om daar een “Engraellat” te schieten.
MARZO 1944:
In het jaar voorafgaande verscheen de eerste officiële kalender waarin bekend werd gemaakt wie er zijn vuurwerk mocht schieten. In het jaar 1944 werd aangekondigd de eerste “Nit del Foc”= nacht van het vuur! Men ontwikkelden buitengewone en zeer kleurrijke “ Tracas Corregudas”, die men door nagenoeg alle straten van Valencia liet ontbranden.
MARZO 1965-1975:
Gedurende deze 10 jaar vierde de Valencianen de schemerige en lange nacht op “La Plaza Ayuntamiento”. De viering werd begeleid met een “La Corda” welk door de experts de zogenoemde “Coeters” uit de omliggende dorpen waar de “La Corda” een begrip was en nog steeds is. De dorpen waren o.a: Paterna en Bocairente en ook andere dorpen.
Tussen de jaren 1968 en 1971 werd er in Valencia stad voor de eerste keren het Internationaal Vuurwerk festival gevierd.
MARZO 1986 – 2008 – 2020.
Het jaar 1987 kwam er een soort van revolutie tot stand welk je het beste kan omschrijven als de rituelen en gebruiken van de Valencianen vanaf dit moment.
In dit jaar heeft men besloten in gezamenlijk overleg om vanaf nu 1 MAART jaarlijks te laten beginnen met de mascletas op het plein zodat de liefhebbers en de Valencianen onafgebroken 19 dagen lang konden gaan genieten van de dagelijkse “La Sinfonia del Ruido” waar de mascleta voor staat.
Dit zelfde jaar verplaatste de autoriteiten ivm de veiligheid maatregelen de “Castillos” van La Plaza Ayutamiento naar de oude rivierbedding >> “Cause del rio Turia” om de 19e maart> dia San Jose te vieren en ook de “ Nit del Foc”.
Tijdens de gehele 20e eeuw zijn er vele vele Valenciaanse vuurwerkers geweest die hun Castillo hebben mogen schieten. Het is onmogelijk om ze allemaal te beschrijven, maar ik wil er een paar noemen met data en aantal geschoten shows. Ik beschrijf de Valenciaanse vuurwerk bedrijven, de meer bekende vanaf de jaren 90, maar ook daarvoor gerenommeerde bedrijven voor die tijd.